... Τα κύματα έσκαγαν με ορμή στην ξακουστή παραλία των Αριστοναυτών. (Σήμερα το ονομάζουμε Ξυλόκαστρο Κορινθίας).
Ανάμεσα στην παραλία και τον φημισμένο πευκώνα που απλώνονταν όσο έφθανε το μάτι, δυο φιγούρες περπάταγαν - έτρεχαν - περπάταγαν πάνω στον αφρό των ξεθυμασμένων κυμάτων.
Ο ένας γέρος, ο άλλος έφηβος. Τα μάτια του γέρου βαθουλωμένα στις κόγχες, τα γένια μακριά, ψαρά τα μαλλιά, κοιτάζουν - αγκαλιάζουν τον νεαρό μαθητή, τον τελευταίο μαθητή - ταλέντο της φημισμένης Σχολής των Δρομέων της Πελλήνης. Της πόλης που έβλεπε 60 χρόνια τώρα τη γνώριμη φιγούρα του Γερο-Δρομέα να οργώνει την περιοχή του, πάντοτε τρέχοντας. Να ψάχνει για παιδιά που θα του μοιάζουν, που θα συνέχιζαν αυτό που πρώτος εκείνος είχε πετύχει. Να νικήσει σε Αγώνα Δρόμου στην ΟΛΥΜΠΙΑ.
Ο έφηβος, Σώστρατος τ' όνομά του, κοιτούσε με σεβασμό τον Μεγάλο Φάνα. Τον Γερο - Δρομέα απ' το χωριό του που όλοι τον είχαν σαν κάτι το ιερό. Μέσα σε κάθε σπίτι είχαν το είδωλό του. Το είδωλο που τον παρίστανε να τρέχει και νάχει στο κεφάλι του περασμένο τον κότινο, σύμβολο της νίκης του, της περήφανης νίκης σε τρία αγωνίσματα. Στο Στάδιο, τον Δίαυλο και τον Οπλίτη Δρόμο. Στην 4η μέρα της 67ης Ολυμπιάδας (512 π.Χ.). Εκεί όπου ο Φάνας κέρδισε όπου έτρεξε, κάνοντας όλους να αναρωτηθούν για τον εκπληκτικό Δρομέα από την άσημη Πελλήνη, τη μικρή πόλη ανάμεσα στην Σικυώνα και την Αιγείρα που δεν είχε ξανακερδίσει ποτέ άλλοτε αθλητής της, Ολυμπιονίκης μέχρι τότε.
Ο Φάνας που γύρισε στο χωριό του κι έτρεξε ν' αγκαλιάσει τα παιδιά, τους φίλους του. Και πρώτα απ' όλα τον Πτελέα. Από μικροί ακόμα παράβγαιναν στις ρεματιές και στα ισιώματα, στις παραλίες των Αριστοναυτών.
Ο Πτελέας έχανε πάντα από τον Φάνα. Πάντα δεύτερος, λίγο πίσω του. Μα δεν τον ένοιαζε. Φτωχή η Πελλήνη. Ένα Δρομέα μπορούσε να στείλει...
Ο άτυχος της 67ης Ολυμπιάδας λεγόταν Πτελέας. (Θυμίζει τους σημερινούς «λαγούς» Κενυάτες, που θυσιάζονται για να κερδίσουν κάποιοι άλλοι, αστέρια της πατρίδας τους στις μεγάλες διοργανώσεις).
Ο Πτελέας όμως δεν ήξερε απ' αυτά. Ο Φάνας ήταν καλύτερός του. Αυτός έπρεπε να πάει. Άλλωστε τότε δεν είχαν 2ο, 3ο ή και παραπέρα Ολυμπιονίκες.
Ο πρώτος ήταν και ο μοναδικός. Και ο Φάνας που θα αντιπροσώπευε το χωριό του, ήταν καλύτερός του.
Τον αγκάλιασε. Γύρω τους μαζεύτηκαν τσούρμο τα παιδιά του χωριού. Τα γνώριμα πρόσωπα. Τα χαμόγελα και οι έπαινοι από τους γεροντότερους. Ο δακρυσμένος πατέρας. Η μάνα, τ' αδέλφια του.
...Την άλλη μέρα... Κοντά στον Πτελέα... Ο Φάνας όλη τη νύχτα δεν είχε κλείσει μάτι. Είχε αποφασίσει. Όλη του τη ζωή θα την αφιέρωνε στα παιδιά της Πελλήνης. Να τα γυμνάζει. Να βρίσκει αυτούς που θα συνέχιζαν τα δικά του κατορθώματα και να δοξάσουν το χωριό του...
Θάρχιζε από τον Πτελέα. Τον σύντροφό του. Αυτόν που τόσο πολύ τον είχε βοηθήσει να φθάσει σ' αυτό που ήταν άπιαστο όνειρο για πολλούς... Τρις ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΗΣ σε μια ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ.
Προχώρησε προς τον Πευκιά, την παραλία του, εκεί που γύμναζαν τα πόδια, τα σώματά τους. Κάθε μέρα που πέρναγε ανάμεσα στην 67η και την 68η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ο Φάνας έδινε τον εαυτό του στην προπόνηση του Πτελέα. Πλησίασε ο καιρός για την 68η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ. Ο Φάνας είχε νιώσει ότι ο Πτελέας είχε ωριμάσει αθλητικά. Κάμποσες φορές τον ένιωθε δίπλα του, δυνατό και άνετο, να καλπάζει σίγουρος ότι η νίκη στην ΟΛΥΜΠΙΑ στους επόμενους ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ήταν δική του.
Ο Πτελέας ήταν ο άνθρωπος που θα δόξαζε και πάλι την Πελλήνη. Ο Φάνας τον έπεισε να δεχθεί να αγωνισθεί στο δεύτερο και τελευταίο αγώνισμα της 68ης ΟΛΥΜΠΙΑΔΑΣ. Στον Οπλίτη Δρόμο. Ίσως γιατί προηγούμενα αρκετοί από τους ανταγωνιστές του θα είχαν καταπονηθεί από την ψυχική και σωματική ταλαιπωρία του τελικού του σταδίου που προηγείτο εκείνο του τελικού του Οπλίτη Δρόμου.
Έτσι κι έγινε. Ο υπέροχος Δρομέας Ισόμαχος από τον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας, ο συνεχιστής της περίφημης σχολής ΔΡΟΜΕΩΝ του ΚΡΟΤΩΝΑ κέρδισε στον τελικό του Σταδίου. Συμμετείχε και στον τελικό του Οπλίτη για να ζευγαρώσει τις νίκες του. Εκεί θα έβρισκε τον ξεκούραστο Πτελέα από την Πελλήνη αλλά και τον άξιο Φρικία από το Πελλιναίο της Θεσσαλίας. Οι τρεις δρομείς κοιτάχτηκαν. Κοντά τους και ο πρωτοεμφανιζόμενος Θεσσαλός από την Κόρινθο, (που θα νικούσε στον Δόλιχο την επόμενη ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ). Αυτοί οι τέσσερεις θα ήσαν και οι επικρατέστεροι να νικήσουν.
Ο Αφέτης έδωσε την εκκίνηση. Ο Ισόμαχος με τον Θεσσαλό πήραν κεφάλι στη μεγάλη σειρά των Δρομέων και ο Πτελέας από κοντά σε μικρή απόσταση. Στα πρώτα μέτρα της διαδρομής αυτή ήταν η σειρά. Σιγά - σιγά όμως ο Πτελέας πλησίαζε... Πλησίαζε... Ο Φάνας ήταν σίγουρος... Ο Πτελέας όμως φθάνοντας στην τελική ευθεία, στα τελευταία μέτρα ξεπέρασε και τον Ισόμαχο, αλλά έχασε από τον Φρικία τον Πελλιναίο που κέρδισε την πρώτη Ολυμπιακή νίκη του στον Οπλίτη Δρόμο.
Γύρισαν με τα τιμημένα όπλα στην Πελλήνη ηττημένοι. Ο Φάνας με τον Πτελέα αγκαλιά.
Την επόμενη 69η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ (504 π.Χ.) ο Φρικίας τρέχοντας πάλι στο αγώνισμα που ήδη είχε κερδίσει την προηγούμενη φορά, ξανακέρδισε. Αυτή τη φορά χωρίς δυσκολία, αφού οι δυο κυριότεροι ανταγωνιστές του, ο Ισόμαχος που κέρδισε στο Στάδιο και ο εξαίρετος Θεσσαλός που κέρδισε τον Δόλιχο Δρόμο, αναγνωρίζοντας την αξία του Φρικία, αγωνίσθηκαν στον Οπλίτη Δρόμο και έτσι εκείνος κέρδισε, έστω και δύσκολα, σε μια επική σύγκρουση, ενώ ο Πτελέας ξαναβγήκε δεύτερος.
Τα επόμενα χρόνια ο Φάνας και ο άξιος Πτελέας προπονούσαν κάθε μέρα τα παιδιά του χωριού.
Ο Πτελέας έφυγε νωρίς από αρρώστια, λίγο πριν την Περσική εισβολή.
Έμεινε ο Φάνας μόνος. Οι παλιές μνήμες γυρνούσαν και ξαναγυρνούσαν στο μυαλό του. Το σώμα του κρατούσε. Ήδη πλησίαζε τα 75. Για την εποχή του, πολύ γέρος. Όμως αυτός εκεί... Τα απογεύματα που μπορούσε, έπαιρνε τα παιδιά της Πελλήνης και τους μάθαινε τα μυστικά του. Η Περσική εισβολή είχε αποκρουσθεί. Η εποποιία του ενωμένου Ελληνισμού είχε θριαμβεύσει.
Ο Φάνας εκεί. Στην Πελλήνη να επιμένει. Έβγαλε ακόμη πολλούς Δρομείς. Στην ΟΛΥΜΠΙΑ πολλοί αγωνίσθηκαν στον τελικό. Δεν τα κατάφερε κανένας όμως. Άλλωστε τότε υπήρξαν οι περισσότεροι και αξιότεροι αντιπρόσωποι απ' όλες τις πόλεις του Ελληνικού χώρου. Ο ανταγωνισμός ήταν σκληρότατος. Ατέρμονοι αγώνες πρόκρισης για να φθάσει κάποιος στον τελικό. Και εκεί κέρδιζε ο αξιότερος. Η Πελλήνη δεν τα είχε καταφέρει επί πενήντα δύο χρόνια.
Τ' άσπρα μαλλιά του ανέμιζαν στην αύρα των Αριστοναυτών. Το έμπειρο μάτι του Φάνα κοιτούσε τον νεαρό έφηβο, τον Σώστρατο, που θα αγωνιζόταν στο Στάδιο Παίδων, σε λίγες ημέρες στην Ολυμπία. Αχ, πόσο θάθελε να κερδίσει τη νίκη ο τελευταίος από τους μαθητές του. Του έδινε τις τελευταίες συμβουλές πριν από τους Αγώνες.
Ήλθε η ώρα του τελικού. Η γέρικη καρδιά του Φάνα κτυπούσε παράξενα. Κάθε βήμα προς το τέλος. Ο Φάνας σηκώθηκε από την τιμητική θέση των ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΩΝ. Κοίταξε λίγο, χαμογέλασε και με σιγουριά έκλεισε τα μάτια, τη στιγμή που ο Σώστρατος κέρδιζε το Στάδιο Παίδων στην 80ή ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ (460 π.Χ.).
Γύρισαν στο χωριό. Ο γερο γυμναστής με τον στεφανωμένο έφηβο. Όλοι έπεσαν πάνω τους. Ο Φάνας έφυγε μετά από λίγο από την ομήγυρη. Φόρεσε το στεφάνι της ελιάς που είχε κερδίσει στη δική του ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ νίκη, κατέβηκε σιγά - σιγά από το γνώριμο μονοπάτι, έφθασε στην παραλία.
Κοίταξε τη θάλασσα. Ο Φάνας μύρισε τη γνώριμη μυρωδιά του πεύκου με τη μυρωδιά της θάλασσας. Άρχισε να τρέχει. Να τρέχει, να τρέχει. Στις ίδιες πατημασιές 75 και βάλε χρόνων. Στις πατημασιές του Πτελέα, του Σώστρατου και τόσων άλλων παιδιών της Πελλήνης. Μα πάνω απ' όλα, στις δικές του πατημασιές.
Η καρδιά του τον άφησε τη στιγμή που είδε τον Ελλανοδίκη να του περνά τα τρία στεφάνια στη μοναδική τριπλή του νίκη στην ΟΛΥΜΠΙΑ. Τη στιγμή που οι ιαχές του πλήθους έσχιζαν τη σιγαλιά του Ολυμπιακού τοπίου...
... Τον βρήκαν την άλλη μέρα με το χαμόγελο στα χείλη. Η Πελλήνη τον λάτρεψε. Και ο θρύλος του έφθασε σε μας για να μας θυμίζει μια Μεγάλη Μορφή των Αρχαίων Αγώνων.
Και σίγουρα κι αυτός μαζί, στη μεγάλη παρέα των Δρομέων των Αρχαίων ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ θα χαμογελάει ευτυχισμένος 2.462 χρόνια μετά...
Υ.Γ.: Για τον Φάνα και τον Σώστρατο υπάρχει και μια άλλη σπουδαία ιστορική αναφορά. Ο θρύλος λέει ότι από την εποχή του Οιβώτα του Δυμαίου (από τη Δύμη της περιοχής του σημερινού Αράξου της Αχαΐας), που είχε κερδίσει το Στάδιο στην 6η Ολυμπιάδα (756 π.Χ.), κανένας άλλος από την περιοχή της Αχαΐας δεν είχε κερδίσει σε ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ. Και αυτό έγινε γιατί ο Οιβώτας λέει όταν γύρισε στην πόλη του, κανένας δεν τον υποδέχθηκε και δεν θυσίασε για χάρη του, οπότε ο Οιβώτας εξοργισμένος καταράστηκε να μην κερδίσει ποτέ κανένας από την περιοχή της Αχαΐας μέχρι να θυμηθούν την αδικία που του είχαν διαπράξει...
Ο Φάνας που είχε ακούσει την ιστορία πριν τρέξει στους Ολυμπιακούς, θυσίασε για τον Οιβώτα και επικαλέσθηκε το όνομά του, ενώ όταν ήλθε η σειρά του Σώστρατου, ο πατέρας του αφιέρωσε άγαλμα στον Οιβώτα και σε κάθε Ολυμπιακούς καθιερώθηκαν αγώνες και γιορτές για χάρη του. Ο Σώστρατος νίκησε, και ο Οιβώτας έστω και καθυστερημένα δικαιώθηκε...
