Δανειστήκαμε πρόσφατα από τον πατέρα Γεώργιο, ιερέα του Ι.Ν. Ύψωσης Τιμίου Σταυρού, ένα πολύ κατατοπιστικό βιβλίο, σχετικά με το ιστορικό ανέγερσης της μεγαλύτερης εκκλησίας του
Αιγάλεω, του "Εσταυρωμένου", όπως είναι ευρύτατα γνωστή.
Το φυλλάδιο εκδόθηκε στα 1985, με ευθύνη της Ιεράς Μητρόπολης Νικαίας, επί τη ευκαιρία συμπληρώσεως 40 ετών από τη θεμελίωση του Ναού, που έλαβε χώρα στις 4 Σεπτεμβρίου του 1945.
Το Αιγάλεω, είχε σαν πρώτους κατοίκους του εργάτες του "μπαρουτάδικου" εργοστασίου, όπως
αναφέρει σχετικά και το πόνημα αυτό. Τους εργάτες είχε μεταφέρει εδώ από ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά κυρίως από την Πελοπόννησο, η Εταιρεία στην οποία ανήκε η βιομηχανία εκείνη. Γύρω στα 1930, σύμφωνα πάντα με τα γραφόμενα στην πολύτιμη αυτή πηγή που ήρθε εις γνώση μας, δημιουργήθηκε ο πρώτος προσφυγικός συνοικισμός, πλάι στα σπιτάκια των προαναφερομένων εργατοτεχνιτών, μεταξύ των σημερινών οδών Θηβών, Ρήγα Φεραίου, Γρηγορίου Κυδωνιών, Μάκρης, Σμύρνης, Κερασούντος και Αδριανουπόλεως.
Η ονομασία του οικισμού, από "Πυριτιδοποιείον" που ήταν μέχρι τότε, ή απλούστερα "Μπαρουτάδικον" αλλάζει σε "Νέες Κυδωνίες", προφανώς λόγω της πλεονάζουσας πληθυσμιακής προσθήκης από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Και πράγματι, σε Βασιλικό Διάταγμα του 1935, σχετικά με το αρχικό σχέδιο πόλης του (μετέπειτα) Αιγάλεω, αυτή την ονομασία βρίσκουμε καταγεγραμμένη, "Νέαι Κυδωνίαι". Η συνοικία αριθμούσε, τότε, περίπου 5.000 ψυχές, που εξυπηρετούσαν τις θρησκευτικές τους ανάγκες στον υπάρχοντα, μικρό Ι.Ν. Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, απέναντι από το "μπαρουτάδικο", κοντά στον σημερινό αλλά επί της Ιεράς Οδού, 100 μόλις τετραγωνικών μέτρων.
Και ενώ νέες εισροές κατοίκων σημειώνονται κατά τα έτη 1932, 1934 και αργότερα, εκδίδονται ειδικά ρυμοτομικά διατάγματα του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, που προβλέπουν χώρο για ανέγερση Ι.Ν. στο βόρειο τμήμα της κεντρικής Πλατείας της πόλης, το σημερινό τετράγωνο των 5.500 μ2. Το έτος 1933 στήθηκε μια ξύλινη παράγκα από καδρόνια, τάβλες και μισόταβλες και στέγη κεραμοσκεπή με ένα πρόχειρο καμπαναριό. Από αυτό το μικρό καμπαναριό, ο αιγαλιώτικος λαός δέχθηκε το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως στη δική του εκκλησία, από τον ιερομόναχο Νικόδημο, που καταγόταν από τα Αλάτσατα της Μικρασίας, το Πάσχα εκείνης της χρονιάς.
Την επόμενη χρονιά (1934) στη θέση της αρχικής παράγκας κτίσθηκε με τούβλα μια απλή Βασιλική, με υπερυψωμένο το κεντρικό της τμήμα, με κολώνες επίσης από τούβλα και με κεραμοσκεπή, ξανά στέγη. Αυτός ο δεύτερος Ναός που δημιουργήθηκε, πλέον "Υψώσεως Τιμίου Σταυρού", εξυπηρέτησε τις ανάγκες των πιστών μέχρι και το Σεπτέμβριο του 1945, οπότε θεμελιώθηκε ο οριστικός Ναός.
Ο δεύτερος Ναός, με τα τούβλα:
Σε κοινή σύσκεψη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και της Ερανικής Επιτροπής, εκλέχθηκε μια τριμελής επιτροπή που ασχολήθηκε με την επεξεργασία και επιλογή του τελικού σχεδίου του οικοδομήματος. Το έργο αυτό, ανατέθηκε σε έναν διαπρεπή επιστήμονα της εποχής, τον αρχιτέκτονα Γεώργιο Νομικό. Αυτός, υπέβαλε την τελική του πρόταση, ένα σχέδιο βυζαντινού ρυθμού, ένα είδος ανάμεσα σε τύπο παρόμοιο της Μονής Δαφνίου και της Παντάνασσας του Μυστρά, που έγινε αμέσως αποδεκτό.
Στη θεμελίωση του Ναού μας, το "παρών" έδωσαν σημαντικότατες παρουσίες εκείνου του καιρού, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδας-Αντιβασιλέας Δαμασκηνός Παπανδρέου, ο μητροπολίτης Αργυροκάστρου Παντελεήμων, ο οποίος και τέλεσε τον Αγιασμό της κατάθεσης του θεμελίου λίθου, εκπρόσωποι των τοπικών διοικητικών και αστυνομικών αρχών και πλήθος κόσμου. Το θεμέλιο λίθο τοποθέτησε ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος που μάλιστα υπέγραψε σε σχετικό βιβλίο που ανοίχθηκε σαν πρώτος δωρητής και αμέσως άρχισαν οι προσφορές χρηματικών ποσών από τους παρισταμένους.
Τις επόμενες ημέρες, συνεργεία εθελοντών περιέτρεξαν όχι μόνο το Αιγάλεω αλλά και άλλες περιοχές της Αθήνας, συλλέγοντας οικονομικές συνεισφορές και οργανώνοντας τις δωρεές. Σε μια μάλιστα ένδειξη αναγνώρισης της πάνδημης ανταπόκρισης την οποία συνάντησε η προσπάθεια, αποφασίσθηκε στο βιβλίο δωρητών να μην καταχωρηθούν καθόλου ονοματεπώνυμα.
Τα εγκαίνια του Ναού τελούνται στις 17 Οκτωβρίου του 1965, από τον Επίσκοπο Χρυσόστομο Θέμελη, βοηθό του τότε Αρχιεπισκόπου και μετέπειτα μητροπολίτη Μεσσηνίας. Το έτος 1982 ολοκληρώθηκε και η εγκατάσταση του συστήματος κεντρικής θέρμανσης, ενώ δυο χρόνια αργότερα μαρμαροστρώθηκαν ο γυναικονίτης, τα δυο κλιμακοστάσια που οδηγούν σε αυτόν, καθώς και το κατανυκτικό ναΰδριο του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά.
Ο συμβολισμός του Ναού:
Αιγάλεω, του "Εσταυρωμένου", όπως είναι ευρύτατα γνωστή.
Το φυλλάδιο εκδόθηκε στα 1985, με ευθύνη της Ιεράς Μητρόπολης Νικαίας, επί τη ευκαιρία συμπληρώσεως 40 ετών από τη θεμελίωση του Ναού, που έλαβε χώρα στις 4 Σεπτεμβρίου του 1945.
Το Αιγάλεω, είχε σαν πρώτους κατοίκους του εργάτες του "μπαρουτάδικου" εργοστασίου, όπως
αναφέρει σχετικά και το πόνημα αυτό. Τους εργάτες είχε μεταφέρει εδώ από ολόκληρη την Ελλάδα, αλλά κυρίως από την Πελοπόννησο, η Εταιρεία στην οποία ανήκε η βιομηχανία εκείνη. Γύρω στα 1930, σύμφωνα πάντα με τα γραφόμενα στην πολύτιμη αυτή πηγή που ήρθε εις γνώση μας, δημιουργήθηκε ο πρώτος προσφυγικός συνοικισμός, πλάι στα σπιτάκια των προαναφερομένων εργατοτεχνιτών, μεταξύ των σημερινών οδών Θηβών, Ρήγα Φεραίου, Γρηγορίου Κυδωνιών, Μάκρης, Σμύρνης, Κερασούντος και Αδριανουπόλεως.
 |
| 1933: Διακρίνεται το πρόχειρο αρχικό κτίσμα, με το μικρό καμπαναριό (βάθος) |
Και ενώ νέες εισροές κατοίκων σημειώνονται κατά τα έτη 1932, 1934 και αργότερα, εκδίδονται ειδικά ρυμοτομικά διατάγματα του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, που προβλέπουν χώρο για ανέγερση Ι.Ν. στο βόρειο τμήμα της κεντρικής Πλατείας της πόλης, το σημερινό τετράγωνο των 5.500 μ2. Το έτος 1933 στήθηκε μια ξύλινη παράγκα από καδρόνια, τάβλες και μισόταβλες και στέγη κεραμοσκεπή με ένα πρόχειρο καμπαναριό. Από αυτό το μικρό καμπαναριό, ο αιγαλιώτικος λαός δέχθηκε το χαρμόσυνο μήνυμα της Αναστάσεως στη δική του εκκλησία, από τον ιερομόναχο Νικόδημο, που καταγόταν από τα Αλάτσατα της Μικρασίας, το Πάσχα εκείνης της χρονιάς.
Την επόμενη χρονιά (1934) στη θέση της αρχικής παράγκας κτίσθηκε με τούβλα μια απλή Βασιλική, με υπερυψωμένο το κεντρικό της τμήμα, με κολώνες επίσης από τούβλα και με κεραμοσκεπή, ξανά στέγη. Αυτός ο δεύτερος Ναός που δημιουργήθηκε, πλέον "Υψώσεως Τιμίου Σταυρού", εξυπηρέτησε τις ανάγκες των πιστών μέχρι και το Σεπτέμβριο του 1945, οπότε θεμελιώθηκε ο οριστικός Ναός.
Ο δεύτερος Ναός, με τα τούβλα:
Σε κοινή σύσκεψη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου και της Ερανικής Επιτροπής, εκλέχθηκε μια τριμελής επιτροπή που ασχολήθηκε με την επεξεργασία και επιλογή του τελικού σχεδίου του οικοδομήματος. Το έργο αυτό, ανατέθηκε σε έναν διαπρεπή επιστήμονα της εποχής, τον αρχιτέκτονα Γεώργιο Νομικό. Αυτός, υπέβαλε την τελική του πρόταση, ένα σχέδιο βυζαντινού ρυθμού, ένα είδος ανάμεσα σε τύπο παρόμοιο της Μονής Δαφνίου και της Παντάνασσας του Μυστρά, που έγινε αμέσως αποδεκτό.
Στη θεμελίωση του Ναού μας, το "παρών" έδωσαν σημαντικότατες παρουσίες εκείνου του καιρού, όπως ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδας-Αντιβασιλέας Δαμασκηνός Παπανδρέου, ο μητροπολίτης Αργυροκάστρου Παντελεήμων, ο οποίος και τέλεσε τον Αγιασμό της κατάθεσης του θεμελίου λίθου, εκπρόσωποι των τοπικών διοικητικών και αστυνομικών αρχών και πλήθος κόσμου. Το θεμέλιο λίθο τοποθέτησε ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος που μάλιστα υπέγραψε σε σχετικό βιβλίο που ανοίχθηκε σαν πρώτος δωρητής και αμέσως άρχισαν οι προσφορές χρηματικών ποσών από τους παρισταμένους.
Τις επόμενες ημέρες, συνεργεία εθελοντών περιέτρεξαν όχι μόνο το Αιγάλεω αλλά και άλλες περιοχές της Αθήνας, συλλέγοντας οικονομικές συνεισφορές και οργανώνοντας τις δωρεές. Σε μια μάλιστα ένδειξη αναγνώρισης της πάνδημης ανταπόκρισης την οποία συνάντησε η προσπάθεια, αποφασίσθηκε στο βιβλίο δωρητών να μην καταχωρηθούν καθόλου ονοματεπώνυμα.
Τα εγκαίνια του Ναού τελούνται στις 17 Οκτωβρίου του 1965, από τον Επίσκοπο Χρυσόστομο Θέμελη, βοηθό του τότε Αρχιεπισκόπου και μετέπειτα μητροπολίτη Μεσσηνίας. Το έτος 1982 ολοκληρώθηκε και η εγκατάσταση του συστήματος κεντρικής θέρμανσης, ενώ δυο χρόνια αργότερα μαρμαροστρώθηκαν ο γυναικονίτης, τα δυο κλιμακοστάσια που οδηγούν σε αυτόν, καθώς και το κατανυκτικό ναΰδριο του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά.
Ο συμβολισμός του Ναού:
Ο τρούλος της εκκλησίας μας με τις γραμμές του, αποδίδει την κατιούσα θέληση της Θείας Αγάπης, ενώ με τη σφαιρικότητά του σμίγει όλους τους ανθρώπους, σε ευλαβική Ένωση.
athlometro.blogspot.gr
